Rik Lagendijk geeft koeien meer ruimte
Hilverbode september 2015
Dinsdag 22 september was voor de koeien van Rik Lagendijk aan de Toekomstweg in Baarschot, een heugelijke dag. Ze mochten hun eerste stappen zetten in de nieuwe vrijloopstal. Geen koe die meteen door had welke voordelen het hen in de toekomst gaat bieden, maar daar zullen ze zeker achter komen. De grotere ruimte per koe, die hen meer bewegingsruimte gaat bieden. Dat ze in de toekomst niet meer op de beton hoeven te liggen, maar wel op de zachte houtsnippers. Dat er minder ammoniak vrij komt door het gebruik van maar liefst 2800 kuub houtsnippers zullen de koeien niet beseffen, maar de omgeving zal het wel merken. Dat er straks kijkers via een loopbrug boven door de stal lopen zal Bertha en consorten ook niet storen, het zal wel bijdragen tot meer transparantie. ‘Wij vinden het enorm belangrijk dat we naar buiten laten zien wat we doen,’ zegt Rik.
Als vader Wiek Lagendijk (69) samen met zijn zoon Rik (39) voor in de nieuwe innovatieve stal staat, straalt senior trots uit. Rik zijn ogen houden vooral de werklui in het oog en hij denkt aan wat er nog moet gebeuren voordat alles in gereed is in en rond de 126 meter lange koeienstal.
‘In 1973 nam ik samen met mijn broer Jan het veebedrijf over van mijn vader, die toen ook al samenwerkte met zijn broer,’ zegt Wiek. ‘Samen met mijn broer bouwden we een toen erg moderne ligboxenstal. Nu we een generatie verder zijn, ligt de standaard weer anders en zijn er nieuwe inzichten.’
Op dit punt neemt Rik het over. Als jonge boer keek hij al goed om zich heen en hij zint altijd al op ontwikkeling en vernieuwingen.
‘Wij wilden graag uitbreiden, maar daarbij rekening houden met de omgeving, het milieu en de gezondheid van de dieren. Ik kwam in contact met Arjan Geenen uit Bladel en samen gingen we kijken in Moerdijk en Groningen, waar vrijloopstallen stonden. In Groningen werkten ze ook met houtsnippers en dat sprak mij erg aan. Er wordt in feite een grote bak gecreëerd van 80 cm diep. Daarin komen de houtsnippers in, die zich al snel zullen mengen met de urine en de vaste mest. Er ontstaat dan een composteringsproces dat heel precies gemonitord wordt. Er lopen buizen onder, die lucht af kunnen zuigen en zuurstof toe kunnen voegen. De uitgaande lucht kan door de aanwezige luchtwasser gevoerd worden.’
De drang om transparant te zijn en naar buiten te laten zien, is voor Rik een tweede natuur geworden. Hij organiseerde samen met Campina kijkdagen wanneer zijn koeien in het voorjaar de wei in gingen en een afbeelding van hem met zijn gezin was te vinden op een van de producten van Campina.
‘Ja, bij de bouw van deze stal hebben we getracht overal rekening mee te houden, dat alleen al is een hele klus. Voor de transparantie wordt er aan de weg nog een bankje met een overkapping gebouwd waar langs komende fietsers kunnen verpozen. Ze worden dan uitgenodigd om een kijkje te nemen in de stal. Via een loopbrug kunnen ze dan over de koeien lopen en alles bekijken.’
Wat de bezoekers dan zullen zien, zal hen zeker verrassen. De stal heeft geen golfplaten, maar enkel een zeil. Het zorgt voor veel licht in de ruimte, wat nog eens versterkt wordt doordat de zijwanden van de stal geheel open zijn. Via een groot doek, dat automatisch reageert op de klimaatomstandigheden, kan het omhoog en omlaag gaan. Door de open zijkant kijken de koeien uit over het grasland om hen heen.
In de nieuwe stal zijn tal van vernieuwingen verwerkt die het runnen van een melkveebedrijf met 250 koeien mogelijk maken. De vier melkrobots zijn al op meerdere bedrijven ingeburgerd, zodat ze zeker niet uniek zijn. Het volautomatisch voedersysteem is dat wel. De boer hoeft in een aparte ruimte enkel de pakken hooi, voordroog en mais klaar te zetten, waarna een voermachine het zes maal per dag oppikt en automatisch mengt. De koeien krijgen daardoor optimaal hun voer voorgezet en Rik hoeft enkel te kijken of het proces goed loopt.
Maar niets is zonder risico!
‘Er zitten aan deze nieuwe stal ook zeker risico’s,’ benadrukt Rik. We hebben de resultaten en de mogelijkheden van de potstal met de houtsnippers goed gevolgd en ik geloof in het principe. Gebruik op de lange duur zal uit moeten wijzen of het ook een succes wordt. Het zou zo maar kunnen dat dit de stal van de toekomst wordt. Wie weet!. voorlopig mogen er in Brabant niet nog meer gebouwd worden, men wil eerst de resultaten van mij en Arjan Geenen uit Bladel afwachten.
Daarnaast is er de regelgeving rond de agrarische sector die nauwelijks bij te benen is. Telkens komen er nieuwe regels waar we aan moeten voldoen, soms spreken ze elkaar regelrecht tegen. Nu gaat het weer over de fosfaatrechten… Maar goed we hebben er mee te maken en zullen er mee moeten dealen.’
De laag houtsnippers waar de koeien op lopen en waarop een groot deel van de mest terecht komt, vraagt een bijzondere verzorging. ‘We werken er enkele keren per week met de culter doorheen,’ legt Rik uit. ‘Ik verwacht dat we elk jaar de bovenste laag moeten vervangen en een keer in de vier jaar de gehele 2800 kuub. De compost kan dan over het land uitgereden worden om daar de bodem te verbeteren. Dan snijdt het mes aan twee kanten.’
Kort voordat de koeien in de nieuwe stal aan de Toekomstweg hun intrede deden, keken ze nog vanuit de oude ligboxenstal toe. Wat opvalt is het verschil aan licht in de twee stallen.
‘Ja de inzichten zijn in één generatie veel veranderd,’ zegt Lagendijk senior. In 1973 vonden we de ligboxenstal hypermodern. Nu staat er geen enkele ligbox in de nieuwe stal. Destijds wilden we de koeien beschermen voor de kou, nu weten we dat de koeien zich uitstekend zelf warm kunnen houden. Meer licht en verse lucht, gekoppeld aan meer loopruimte, zijn belangrijk voor het dierenwelzijn. En wie weet hoe het een generatie verder zal zijn….
En in de zomer? Dan lopen de koeien bij boer Lagendijk gewoon in de wei!