Natuurbegraafplaats De Utrecht officieel geopend

Joyce Sengers: terug naar de natuur

September 2016

‘Sterven is een natuurlijk proces en terug keren naar de natuur hoort daar logisch bij,’ zegt Joyce Sengers. Zij is de initiatiefnemer van de natuurbegraafplaats tussen Esbeek en Lage Mierde. ‘Ik kwam veel in Engeland, waar begraven in de natuur al veel verder is. Ik merkte dat het ook goed kan passen bij de Nederlandse cultuur in deze tijd. Mensen zoeken steeds meer de samenhang tussen wat er nu is, en wat er ooit zal zijn. In de natuur blijft de persoon onderdeel van deze wereld: voor altijd. De natuur gaat altijd verder dan een mensenleven! Door zo’n begraafplaats ook nog goed toegankelijk en bereikbaar te maken hoop ik iets toe te voegen.’

De opening van de natuurbegraafplaats De Utrecht legt de weg open voor iedereen die terug naar de natuur wil.  Voor eeuwig rusten aan de voet van een grote eik of in de schaduw van een beuk? Het kan er allemaal. Met Kunstrijk is er een klein deel van de 27 hectare grote begraafplaats gereserveerd voor bijzondere graven. Op deze erebegraafplaats vond als openingshandeling een (her)begrafenis plaats.

De schrijver Halbo Kool beëindigde in 1968 zelf zijn leven op 51-jarige leeftijd. Hij leek daarna voor eeuwig zijn rust te vinden op een Hilversums kerkhof, maar het verlopen van de grafrechten maakte daar een einde aan. De stichting Gerard Keller die zich ten doel stelt om letterkundigen hun eeuwige rust te geven, nadat zij hun woorden ook voor eeuwig achter lieten, zorgde voor de herbegrafenis.

De wielen van de oud Brabantse hoogkar piepen over het zand. Het Belgische trekpaard heeft er geen makkie aan, ook al is de last achter op de kar zeker niet zwaar. In een rieten kist liggen de overblijfselen van een schrijver die 48 jaar terug al stierf. Honderden ogen volgen elke beweging van het paard, tot zijn baas het bevel ‘ho’ geeft. Dan volgen er nog de nodige woorden. Woorden zoals Halbo Kool ze ook opgeschreven zou kunnen hebben. Zijn zoon is een van degenen die ze uitspreekt. Dan loopt het paard met zijn vracht, gevolgd door een stoet van notabelen en belangstellenden, naar het stukje bos waar de aarde weggehaald is. De rieten kist wordt zorgvuldig in de opening geplaatst, waarna het zand de inhoud weer aan het oog onttrekt.

Sengers begon haar zoektocht naar de mogelijkheden voor begraven in de Nederlandse natuur al in 2006. Toen ze in contact kwam met De Utrecht ging ze vol belangstelling het gesprek aan met rentmeester Harry Breviers. Die zag wel mogelijkheden om een deel van het productiebos hiervoor beschikbaar te stellen. ‘Het past achter bezien, ook naadloos in de nieuwe ontwikkelingen rond De Utrecht,’ licht Breviers toe.

Zo kon het gebeuren dat op een zaterdag in september zo’n honderd betrokkenen zich verzamelen op een plekje die aan de bovenkant beschut is door een daktent. Aan alle zijden is het uitzicht naar buiten overweldigend. De open ruimte, ruim twee voetbalvelden groot, waarachter de grote dennen de wacht houden. Het toont slechts een deel van de begraafplaats. De ruimte die nu gebruikt wordt voor de opening is als een amfitheater. Het is de plaats waar in de toekomst ook kleine ceremonies gehouden kunnen worden.

Annie Rutten die als begeleider van uitvaarten de eerste begrafenis begeleidde, is enthousiast over het geheel. ‘Dit is meer dan een trend,’ zegt ze in een reactie. ‘Het komt tegemoet aan de behoefte van de mens in deze tijd. Ik kan goed begrijpen dat mensen hier steeds meer voor gaan kiezen.’

Muziek en superlatieven worden daarna uitgestrooid over de aanwezigen. Onder hen ook Johan van de Gronden, voormalig directeur van het wereld natuurfonds. ‘In het zicht van ons einde kunnen we nog bijdragen aan de natuur,’ filosofeert hij. ‘Als mensen zijn we steeds verder van de natuur afgeraakt, terwijl het daar toch ooit begon.  We blijven ons er toch mee verbonden voelen, dat blijkt wel.’

De WNF-coryfee ziet het begraven in de natuur als een persoonlijke keuze van mensen. ‘Het is natuurlijk aan ieder mens zelf of het jouw voorkeur heeft. Terug te gaan in de cyclus van de natuur en zijn seizoenen spreekt wel steeds meer aan, merken we.’

Terwijl de wijze en inspirerende woorden verder uitgestrooid worden over de rustplaats, passeert een menner met paard en kar. Het gebied is en blijft ook nog openbaar toegankelijk. Uit respect zet de menner even zijn pet af, voor hij zijn paardje weer aanzet tot een drafje. Het zand stuift op en dwarrelt even later weer neer. Het vermengd zich met de toplaag van de aarde op het nieuwe graf van Halbo Kool en zo sluit de cirkel zich.

Onder het toeziend oog van de burgemeesters Palmen (Hilvarenbeek) en Nuyten (Reusel-De Mierden) wordt de opening van de begraafplaats verder bezegeld. Het initiatief zorgde met de situering op de gemeentegrens nog voor een mooi stukje samenwerking tussen deze twee gemeenten.