Nooit meer eenzame kerst (deel 1)
Zestig jaar na drama eerste ontmoeting nabij
Kerstkrant 2010
De weduwe van de dader en de weduwe het slachtoffer van een noodlottige schietpartij in 1950, kijken uit naar verzoening. Een waar gebeurd verhaal uit de Kempen dat draait om doodslag in het grensgebied van Hooge Mierde, in de nabijheid van een eenzame kapel.
Hooge Mierde 1950 – De dood van de Belgische jager Jan Beyens op de grens ter hoogte van Hooge Mierde was een grote schok voor zijn nabestaanden. De gevolgen waren het sterkst voelbaar voor zijn jonge vrouw, samen hadden ze net hun eerste kind. De doding door een Nederlandse marechaussee zette het leven van de jonge Maria op zijn kop: niets zou meer zijn zoals het ooit was.
Wie was die schutter, had hij ook een gezin? Maria zag hen nooit, hoorde enkel later via anderen de achtergronden van het verhaal.
In Hulsel woonde op dat moment het jonge gezin Leereveld, de marechaussee had aan het vooreind een gezin met drie kinderen. Wim Leereveld stond één moment oog in oog met de jager Jan Beyens, één ruk aan de trekker van zijn pistool maakte een eind aan een jong leven. Het was het begin van een lijdensweg voor de nabestaanden.
Het grensincident waarbij de jonge Beyens om het leven kwam wekte veel beroering aan beide zijden van de grens. De Belgen waren furieus omdat een Nederlandse diender op hun grondgebied een <I>eerbaar jager<I> dodelijk getroffen had. De Hollanders nuanceerden in eerste instantie het incident door te wijzen op het vele smokkelen en stropen en de harde aanpak die net afgekondigd was.
De zaak liep uit op een rechtszaak die voor een deel in Baarle Nassau op de grens gevoerd werd. Een tafel in een kamer waar de Rijksgrens doorheen loopt, het Belgische parket aan de ene zijde en de Nederlandse verdachte aan de andere. Toen de schutter veroordeeld werd zorgde hij dat hij nooit meer in België kwam waardoor hij zijn gevangenisstraf niet uit hoefde te zitten. Later kreeg hij toch nog zijn straf met een geldboete en ontslag uit zijn functie.
Maria Beyens bleef altijd in de grensregio wonen, van Ravels tot Turnhout. Het gezin Leereveld verhuisde naar Sint Oedenrode en later naar Stiphout waar Wim Leereveld in 2000 op 82-jarige leeftijd overleed.
De twee weduwen die achterbleven kenden elkaars verhaal niet tot het in 2005 in het boek <I>Kruisbergkapel als stille getuige<I> beschreven werd. Een poging om toen een eerste ontmoeting tussen hen te creëren werd door de Belgische Maria Beyens-van der Pol toegejuicht.
In Lierop, wist de toen 88-jarige weduwe Leereveld niet goed raad met het voorstel voor een ontmoeting. Ook bemiddeling door Bert van Leeuwen van het familie diner (EO) gaf geen resultaat: de ontmoeting kwam niet tot stand.
Maar hoeveel eenzaamheid kan een mens verdragen?
Zal de vrede op aarde ooit nog voor deze twee vrouwen voelbaar worden en kan er misschien toch nog een verzoening plaats vinden?
Fragment uit het boek <B>Kruisbergkapel als stille getuige<B> uitgegeven in 2005:
<I>Op de dag dat het vijfenvijftig jaar geleden is dat een Belgische jager de dood vond, zijn twee vrouwen met hun gedachten ver terug in de tijd. Toen Maria Beyens-van der Pol vernam dat de weduwe van Wim Leereveld nog in leven was, vroeg ze zich af hoe het zou zijn als ze deze vrouw zou ontmoeten. Als ze haar hand vast zou kunnen houden, misschien haar wel omhelzen. Haar vertellen dat er na zoveel jaar geen wrok meer is en dat er niets meer te verwijten valt.
Maar zou Mientje Leereveld daar toe bereid zijn?
Maria voelde geen enkele wroeging voor deze vrouw en in gedachten was ze vaak bij haar geweest, hoe dubbel het ook is. Deze vrouw had ook niet om deze hele toestand gevraagd en deze vrouw overkwam het ook allemaal. Hoe was het leven van haar en haar kinderen verder verlopen? Had zij de draad van het leven weer op kunnen pakken?
Mientje Leereveld op haar beurt was verrast toen ze hoorde dat de weduwe van de Belgische jager nog in leven was. Ook zij probeerde zich een beeld te vormen van de vrouw waar ze ooit erg mee begaan was maar die ze nooit of te nimmer ontmoet had.
Maar op het moment dat ze haar achtentachtigste verjaardag vierde kwam er veel naar boven. Zaken waarvan ze altijd vermoedde dat ze ver weggestopt waren en nooit meer naar boven zouden komen. Ze voelde meteen een twijfel in zich opkomen. Van de ene kant een bereidheid om herinneringen te delen en om te praten: praten waar dat eerder nooit mocht van haar man.
Maar van de andere kant het besef dat ze een stuk geschiedenis met zich mee draagt waar haar kinderen en kleinkinderen tot op dat moment geen weet van hebben. Het is dit stuk dat haar weerhoudt om in te stemmen met een ontmoeting met de weduwe aan de andere kant van de grens.
Twee mensen in de herfst van hun leven. Ze zitten stilletjes in hun woning naar buiten te staren terwijl het laatste stukje van hun leven voorbij trekt. Ze waren beiden in de veronderstelling dat dit boek voor altijd gesloten zou blijven maar als het open gaat reageren ze verdeeld.
‘Is het wel verstandig om het opnieuw op te rakelen?’ vraagt Mientje Leereveld zich af.
Maria Beyens-van der Pol blijft hopen. Hopen op een ontmoeting om de herinneringen voor één keer te delen. Om het boek daarna voorgoed te kunnen sluiten...<I>
Turnhout 2010 - Op een stoel boven aan een trap langs een bovenwoning zit een vrouw stil voor zich uit te kijken. Haar grijze haren hebben die morgen de krulspelden nog gezien. De huid op haar jukbeenderen is rood gekleurd en uit haar blauwe ogen straalt berusting.
Haar ogen zien de foto’s aan de muur: de broers Jan en Jos Beyens die beiden haar echtgenoot waren. De eerste verloor ze toen hij tijdens de jacht doodgeschoten werd, de tweede door een ziekte: ze liggen in Ravels in één en hetzelfde graf begraven.
In gedachten ziet ze de foto van de weduwe van de schutter Leereveld voor zich. Ze kreeg de foto van de schrijver van het boek die bemiddelde in een verzoeningspoging, maar de ontmoeting kwam er nooit.
Als ze goed rekent weet ze dat Mientje Leereveld nu 93 jaar oud is. Als ze nog leeft tenminste.
Lierop 2010 – Mientje Leereveld heeft een nare periode achter de rug nadat ze bij een val een dubbele heupfractuur op liep. Tijdens de ziekenhuisopname en de revalidatie daarna gingen haar gedachten af en toe terug naar vijf jaar eerder. Ze moest opnieuw denken aan Maria Beyens, de vrouw die ooit alleen achterbleef met een kind van zes weken oud. De vrouw die haar man verloor bij het incident waar haar man als schutter bij betroken was. O, wat had ze alles graag met haar kinderen gedeeld.
Maar op last van haar man mocht er thuis niet over gepraat worden. Om zestig jaar na dato haar kinderen er nog mee te gaan belasten: kon ze dat wel doen?
Bovendien lag de groene pocket die ze van het verhaal had veilig opgeborgen thuis. Zolang ze de controle over dit kastje had bleef haar geheimpje voor haar kinderen bewaard.
Bij thuiskomst uit het ziekenhuis was het eerste wat haar opviel dat het kastje open stond. Hét kastje. Maar natuurlijk! Haar zoon zou de bankpapieren nakijken en die lagen daar ook in. Toen ze met haar rollator naar het kastje schuifelde en het deurtje verder opende verstijfde ze: het boekje was weg. Het boek met het levensverhaal van haar man en de Belgische jager Jan Beyens.
Versuft zakte ze op haar stoel waar ze voor zich uit staarde. Ze probeerde haar gedachten te ordenen maar het lukte haar niet. Als haar zoon het boekje had… dan kenden hij en mogelijk ook de andere kinderen nu het hele verhaal.
Als het boekje daar niet lag betekende dat ook dat zij geen exemplaar meer had van dat boek.
Toen ze enkele weken later in overleg met haar kinderen besloot om te gaan verhuizen naar een plek waar ze beter verzorgd kon gaan worden, bleef het gemis van het boek knagen.
Er zat maar één ding op: de schrijver bellen en vragen of hij nog een exemplaar voor haar had.
Turnhout – De lift op de trap aan de buitengevel van haar woning snort naar beneden. Maria Beyens van der Pol is op weg naar het ziekenhuis voor een onderzoek, de seconden tikken weg uit haar leven. De schrijver van het boek over de zaak van haar man heeft ze al geruime tijd niet meer gezien, nu heeft hij onverwacht weer contact met haar opgenomen.
De dokter en het ziekenhuis ziet ze des te meer en het ziet er naar uit dat er altijd een leegte zal blijven in haar leven. Ooit zal er een graf zijn waar alle gevoelens met haar in verdwijnen. Alle gevoelens over benutte en gemiste kansen. De trap is zestien treden hoog maar de tocht met de lift naar beneden lijkt dit keer uren te duren. Als ze nog maar net halverwege is ziet ze de tuin die ze ooit nog met haar tweede man aan legde. Als ze aan Jos denkt, denkt ze altijd ook een stukje aan Jan. Haar schoonvader had haar onder druk gezet om met de tweede uit het gezin te trouwen om zo het smartengeld in de familie te houden. Ze had er nooit spijt van gehad want Jos was een lieve echtgenoot gebleken die haar bovendien nog acht kinderen geschonken had.
Als ze bijna beneden is beseft ze hoe anders het had kunnen lopen. Als dat ene moment er niet geweest was. Als als als. Nee, ze wil niet verzanden in <I>wat als<I>. Terwijl ze de stoel van de lift omhoog klapt en weer vaste grond onder haar voeten voelt recht ze haar rug. Eigenlijk is er altijd een tweede kans. Voor sommige dingen in het leven is een gemiste kans niet meer dan een uitdaging om naar het volgende te gaan. Wat kan ze nog doen om nog één keer terug te kijken?
Lierop – Trillende vingers drukken één voor één de tien toetsen in. Ze leest de cijfers op het briefje voor zichzelf op om overtuigd te zijn dat ze zeker het juiste nummertje raakt. Voor de actie die ze nu onderneemt is er maar één kans, beseft ze. Over enkele weken gaat ze verhuizen en vertrekt ze uit Brabant. Ze wil één ultieme poging doen om nog aan het boek te komen en wie weet nog wel meer.
Als de zoemer in de hoorn aan haar oor overgaat telt ze mee en als ze na het derde signaal een stem hoort moet ze moeite doen om een brok uit haar keel weg te slikken…
Volgende week in de Nieuwjaarskrant deel twee van dit verhaal: komt de ontmoeting zestig jaar na dato tot stand?
In het boek <I>Kruisbergkapel als stille getuige<I> wordt het verhaal over de dood van Jan Beyens beschreven en ontrafelt. Aan de hand van het politiedossier en nieuwe getuigenissen volgt Harrie Wenting het spoor van dader en slachtoffer terug tot het moment dat ze elkaar ontmoetten.
Meer info op www.verhalenuitdekempen.nl
@2F:Mientje Leereveld verzweeg het drama zestig jaar
@2F:Maria Beyens-van der Pol kijkt al jaren uit naar een verzoening