Oorlogsmedaille van Ed van Lierde laatste herinnering voor omgekomen bemanning
De Neterselse heide als decor voor herinneringsmonument 

Januari 2024


Wie vanuit Baarschot een ritje maakt om de Utrecht en de Neterselse heide heen, zal niet verwachten daar een oorlogsmonument tegen te komen van een gezonken schip. Toch is dat wat je kunt zien als je de Fons van der Heijdenstraat in Netersel nadert. Daar richtte Ed van Lierde bij zijn woning een eigen plekje in om de geschiedenis van de rederij LLoyd levend te houden. Het zinken van het grootste koopvaardijschip de SS Slamat heeft daar een eigen monument. Afgelopen week reikte hij postuum  de laatste medaille uit aan een kleindochter van een omgekomen bemanningslid.
Het oorlogsdrama uit 1941 bij de Griekse kust, waar het Rotterdamsche schip ss Slamat tot zinken werd gebracht, houdt Ed van Lierde (79) al jaren bezig. Vooral dat een van de bemanningsleden nooit de eer kreeg die hij verdiende, daarom reikte hij nu namens de door hem opgerichte stichting ‘Koninklijke Rotterdamsche Lloyd Heritage’ postuum de speciale Tweede Wereldoorlog – eremedaille uit aan de nabestaanden van de militaire Kapitein Dr. Lennox Douglas, die als chirurg aan de Slamat-bemanning was toegevoegd.
Kreta 1941 – Door de massaal oprukkende Duitsers op het Griekse vaste land besloot Winston Churchill via operatie Demon de geallieerden snel terug te trekken. Koopvaardijschepen werden in sneltreinvaart omgebouwd tot troepencarrier, zoals ook het  Nederlandse ss Slamat die in 1940, vlak voor het uitbreken van de oorlog, naar Nederlands Indië vertrokken was. Terugkeren naar Nederland was geen optie, inzet voor de geallieerde troepen dus een logisch vervolg. In een konvooi met o.a. de Engelse destroyers HMS Diamond en HMS Wryneck vertrok de Slamat van Alexandrië (Egypte) naar Nauplion (Griekenland). Maar het vervolg van de actie kreeg een dramatisch einde toen de Slamat (het grootste schip in het konvooi) als eerste door Duitse vliegtuigen gebombardeerd werd en zonk. De Britse destroyers die het schip moesten beschermen zonken daarna eveneens. Slechts enkele van de ruim duizend opvarenden aan boord van de drie schepen overleefden de ramp.

Netersel 2023 – Vanuit zijn woning ziet Ed niet alleen de bosrand van de Neterselse heide, hij kijkt daar ook tegen het officiële monument van de Slamat aan, waar alle slachtoffers worden herdacht. Als oud-werknemer van LLoyd besloot hij deze rederij uit de vergetelheid te houden door onder andere een permanente expositie over de geschiedenis van de roemruchte Rotterdamse rederij op te zetten. Al snel trok het oorlogsverhaal van de Slamat zijn aandacht, niet in de laatste plaats, omdat het hier de grootste oorlogsramp in de Nederlandse koopvaardijgeschiedenis betreft. Het bracht hem veertien jaar geleden tot in Nieuw Zeeland omdat er ook Nieuw-Zeelanders aan boord van dat schip waren. Zo kwam hij in contact met Slamat-dochter Mary Saxton (geboren Douglas), die haar vader overigens nooit heeft gekend omdat zij geboren werd nadat hij naar de oorlog in Europa vertrok om nooit weer terug te keren.
In 2012 voer Ed al samen met Kate, een kleindochter van Lennox Douglas, en Frans Luidinga, zoon van de Slamat-Kapitein, naar de plek waar de Slamat 500 meter diep op de Griekse zeebodem rust. Het wrak ligt daar met de twee destroyers en de beamnning in een zeemansgraf. Hoe verder Ed in zijn zoektocht kwam, voelde hij steeds meer behoefte om de betrokken familie een tastbare en duurzame herinnering te geven. Hij bewoog hemel en aarde om bij de Griekse overheid een Eremedaille los te krijgen, maar ving overal bot. Daarop besloot hij bij de Nederlandse overheid te rade te gaan, ook een verzoek aan Koning Willem Alexander, wiens vakantieverblijf in Griekenland zich slechts op 25 zeemijl van het wrak bevindt, leverde behalve veel sympathie, geen direct resultaat op. Hij stuurde het verzoek door naar de minister van Defensie. “Toen bleek dat ook dat weinig gehoor opleverde, besloot ik dat het ontwerpen van een eigen Stichtingsmedaille de enige, echte oplossing was’,” zegt hij.

Nieuw Zeeland 2024 – Met de LLoyd Tweede Wereldoorlog-Eremedaille in zijn bagage ontmoette hij afgelopen week de familie van Lennox Douglas in Oamaru, Nieuw-Zeeland.Daar vond op 12 januari een  speciaal moment plaats toen hij de Eremedaille, in het bijzijn van de Nederlandse Consul, aan de familie overhandigde. Dit gebeurde in de Waitaki Boys Highschool waar Lennox Douglas ook ooit zijn schoolopleiding genoot.
Ed beseft dat hij, om deze langgekoesterde wens in vervulling te laten gaan, een lange weg moest afleggen, maar het eindresultaat verloor hij nooit uit het oog. Door het uitreiken van deze Eremedaille krijgen ook niet-Nederlandse bemanningsleden bij de Rotterdamsche LLoyd de eer die zij verdienen, niet in de laatste plaats omdat zij ook hun leven hebben moeten geven. “Het is voor mij het moment om dit traject af te ronden en me weer te concentreren op de rest van de heritage rond mijn oude rederij, de Koninklijke Rotterdamsche LLoyd”. Kate Saxton, die afgelopen zomer ook haar moeder verloor, neemt zich voor om de Eremedaille voor haar grootvader een speciaal plekje te geven. “Ik heb granddad nooit gezien en ken hem slechts van de verhalen en een enkele foto. Maar het gevoel dat ik daarbij krijg is dat hij een zeer bijzonder mens was. Een man die zijn leven gaf voor een vrij Europa.”