Bomen of (tevreden) burgers in Reusel-De Mierden?
Eén ‘kerkhof’-iep versus twaalf moeraseiken

Juli 2022

Bomen en burgers, het houdt elkaar bezig in Nederland. Menig (rijdende) rechter buigt er zijn hoofd over en gemeenten zoeken hun weg om zowel de natuur als de tevredenheid-van-burgers in stand te houden.

Zo ook in de grensgemeente Reusel-De Mierden in Noord-Brabant.
De gemeente heeft ruim 13 duizend inwoners en bestaat uit vier kernen. Onlangs stelde de Gemeenteraad er een nieuw beheerplan openbaar groen vast, daarnaast heeft de gemeente die zich presenteert als een groene gemeente de slogan Samen Doen hoog in het vaandel.
Maar soms botsen net die twee uitgangspunten. Inwoners die hinder ervaren en beleid en beleidsregels die opgesteld zijn om het groen in stand te houden
De gemeente laveert daar tussenin om én groen te blijven én om inwoners te blijven betrekken.
Poepende vogels, worteldruk, leven in de schaduw en elke dag de dakgoot vol met blad. Een verstopt riool en zelfs de stroomvoorziening in de straat uitgevallen door worteldruk. Als Robert van Exel uit Hulsel de overlast van de twaalf moeraseiken voor zijn deur op moet sommen weet hij niet waar hij moet beginnen. De twaalf bomen met een geschatte tophoogte van zo’n 20 meter die voor zijn deur een speeltuintje omzomen, zetten niet alleen zijn huis in de schaduw, maar zorgen er ook voor wat hij noemt ‘vogelschijt’ op zijn auto. “Zelfs als ik tegen mijn woning parkeer zit de auto onder de vogelpoep want de kroon van de bomen komt tot boven mijn huis,” wijst hij.
De bomen die nu zo’n 35 jaar oud zijn, leken in het begin een mooie aanvulling op het groen in de jonge wijk. Van overleg met de wijkbewoners over het type bomen was in de jaren tachtig van de vorige eeuw nog geen sprake en hoe groot een moeraseik kon worden? Niemand hield er zich mee bezig.
“Op een gegeven moment struikelden we over de weggedrukte stenen in de parkeerstrook, toen heeft de gemeente de boomspiegels aangepast,” wijst Van Exel. “Maar rondom het speeltuintje staat nooit ook maar één auto geparkeerd, daarom moeten de mensen die wel op het gras elders in de wijk zetten. Elke avond zitten er zo’n duizend kauwen en kraaien in de bomen, daar worden wij niet blij van. Over het niet kunnen plaatsen van zonnepanelen, de bladoverlast in de herfst en de risico’s van spelende kinderen tussen de vogelpoep hebben we het dan nog niet eens.”
Van Exel en zijn buurtgenoten hebben al meerdere keren de gemeente verzocht om de bomen te vervangen. “Let wel, wij willen graag groen houden, maar deze eiken horen niet midden in de wijk,” stelt hij. “Vervang ze maar voor een type dat wel past op deze plek met exemplaren die minder groot worden.”
De kerkhof-iep in Hooge Mierde.
Eén dorp verder, dezelfde gemeente. Een solitaire iep staat aan de Averbodelaan en de westkant van de kroon overspant een klein deel van het lokale kerkhof. De dichtstbijzijnde woning staat hier op zo’n 25 meter. Vrijwilligers die dat kerkhof bijhouden klaagden bij de gemeente over de overlast die de boom veroorzaakt en vonden een oor bij de gemeente die de kwestie aangreep om er voor het eerst een buurtdialoog over te voeren, vooruitlopend op de nieuwe eisen in de omgevingswet die in 2023 ingaat.
Voor de buurtdialoog kwamen uiteindelijk slechts 22 personen opdagen, waardoor duidelijk werd dat slechts een klein deel van de inwoners zich uitsprak vóór de kap van de boom (20 personen).
De vrijwilligers van het kerkhof voeren vogelpoep op de aanliggende graven uit de boom aan als grootste ergernis en de gemeente kent aan deze klacht een grote emotionele lading toe.
Maar de aankondiging om de kerkhof-iep te gaan kappen leverde in het dorp wel reuring op en van Samen Doen lijkt hier de kwestie te veranderen in ‘Samen niet doen’.
Ook in buurdorp Hulsel wordt de kwestie van de iep in Hooge Mierde gevolgd. Van Exel daarover: “Als ze van die boom last ervaren, is dat geen enkel vergelijk met wat wij hier ervaren. Waarom zou daar het licht op groen gaan om de boom te kappen en hier niet?”
Beheerplan Reusel-De Mierden
De gemeente Reusel-De Mierden presenteert zich als groene gemeente en bij een inwoners enquête in 2021 gaf 75 procent van de inwoners nog aan groen in de omgeving erg belangrijk te vinden. Tweederde van hen vindt dat de meerwaarde van groen moet prevaleren boven ervaren overlast.
Om op basis van het beleid en elke situatie één lijn te trekken lijkt nog een flinke klus in elke gemeente, zo ook in Reusel-De Mierden. Bij de kerkhof-Iep in Hooge Mierde levert het naast de medestanders ook een aantal felle tegenstanders op. In Hulsel voelen Robert van Exel en zijn buren zich niet gehoord en zij vragen de gemeente om Samen Doen meer inhoud te geven.
In het Nederlandse wetboek (art 5:37) staat dat een eigenaar van een erf geen onrechtmatige hinder mag toebrengen aan eigenaren van andere erven. Omdat hinder echter een subjectief criterium is, is niet elke vorm en mate van hinder onrechtmatig. Wat door de één als een ondraaglijke overlast wordt ervaren is voor de ander een redelijke vorm van hinder die geduld kan worden. Normale bladval, vallende eikels, of berkenpluizen en enige mate van schaduwwerking zal niet zomaar als onrechtmatig worden beschouwd. Deze overlast zal in beginsel geaccepteerd moeten worden, ook als het bijvoorbeeld om zonnepanelen gaat. De Hoge Raad heeft aangegeven dat voor de bepaling van de onrechtmatigheid moet worden gekeken naar de aard, de duur en de ernst van de overlast in verband met de plaatselijke omstandigheden.
Jurisprudentie vult daar nog in aan dat om de overlast van bomen als onrechtmatig te beschouwen er dus sprake moet zijn van zwaarwegende en buitenproportionele hinder.
Vanuit de gemeente Reusel-De Mierden wordt door een woordvoerder benadrukt dat er voor elke kapvergunning die aangevraagd wordt er de mogelijkheid is om in de fase van de omgevingsvergunningsaanvraag de mening kenbaar te maken.